Zeggen dat spreektaal de beste schrijftaal is, doet bij lezers wellicht de wenkbrauwen omhooggaan. Is spreektaal soms een onderdeel van schrijftaal? Nee. Oh, is spreektaal dan een manier van schrijven? Ja. Nou, leg dat maar eens uit.
Spreektaal geeft gevoel weer
In spreektaal schrijven staat gelijk aan de boodschap informeel overbrengen. Er wordt, als het ware, een gesprek met de lezer aangeknoopt en dat verkleint de afstand tussen schrijver en lezer.
Een babbeltje maken met de lezer is handig.
Is de juiste Tone of Voice gevonden, dan schept dit de mogelijkheid slecht nieuws sympathiek te brengen. De Belastingdienst heeft een flinke poging gewaagd, maar over hun ‘makkelijker’ zijn de meningen verdeeld.
Met gevoel schrijven, is schrijven om lezers op hun gemak te stellen.
Dit klinkt iets eenvoudiger dan het is. De grap zit ’m in het vinden van de grenzen van die juiste Tone of Voice. Hier volgen 3 tips om die grenzen in de gaten te houden. Slechts 3 tips?
Ja, er zijn veel meer tips & trucs om vlot te schrijven, maar deze 3 zijn gericht op spreektaal en voorkomen het gevreesde ‘wegklikken binnen 10 seconden’.
Schrijf in de juiste vorm
De eerste tip is dat ook spreektaal qua spelling en grammatica correct moet zijn.
In echte, gesproken, spreektaal is dit anders.
Vergelijk:
1. Schrijftaal: ‘Ik hoop je later te treffen op een nog te noemen locatie’
2. Geschreven spreektaal: ‘Ik zie je straks en ik laat nog weten waar’
3. Gesproken spreektaal: ‘Zie je straks en zeg nog waar’
4. Sociale media spreektaal: ‘CU L8R LYK where’
Alle uitingen zijn correct, maar nummer 2 past waarschijnlijk het best onder het kopje ‘Informeel en mensvriendelijk’. Vandaag de dag is het starten van zinnen met ‘Maar’ en ‘En’ niet langer onbehoorlijk. Fout was het nooit, maar het viel buiten de richtlijnen. Maar die lijnen waren erg op schrijftaal gericht en dat spreektaal op dat punt al winst heeft geboekt, is mooi.
Voor wie helemaal openstaat voor op- en aanmerkingen van lezers (eelt op de ziel is vereist) is er de plugin Mistape.
Spreektaal is niet kinderachtig
De tweede tip is eigenlijk de uitdaging de stof begrijpelijk weer te geven. Op zich is eenvoudig te stellen dat als iemand iets zegt, dit niet per definitie kinderachtig is, maar het gaat verder. Laten we de niet-onbekende natuurkundige Albert Einstein maar citeren: ‘Als je het niet simpel kan uitleggen, begrijp je het zelf niet goed genoeg.’
Ook hier is het de truc de lezers niet af te laten haken.
Dit lukt door complexe materie in eenvoudige taal op te schrijven.
Let wel, iets in eenvoudige taal weergeven is iets totaal anders dan iets in jip-en-janneketaal weergeven.
Bij jip-en-janneketaal krijgt de lezer het gevoel de peuter te zijn aan wie iets moet worden uitgelegd.
De uitdaging is de middenweg te vinden tussen de ivoren toren van de specialist en de eigenwaarde van de lezer. Tekstschrijvers hebben als missie lezers te laten snappen wat ze lezen.
Schrijf met respect
De derde tip is wellicht de belangrijkste.
Wie schrijft, heeft verschillende doelgroepen. Die doelgroepen verschillen, maar de mate van respect dat zij verdienen, verschilt niet. Al die lezers worden met spreektaal benaderd om de onderlinge afstand tussen inhoud en lezer te verkleinen. Tip 2 maakte al duidelijk dat dit met ingewikkeld schrijven niet werkt. Al schrijvend afstand scheppen is respectloos.
Respect staat los van lezers aanspreken met ‘u’ of ‘jij’.
Welke van de twee beter in een tekst past, hangt van de doelgroep en van de eigen uitstraling af. Fraai voorbeeld zien we op de schermen van pinautomaten:
• Voer uw bankpas in
• Voer jouw bankpas in
• Voer de bankpas in
Oké, iedereen voert die bankpas in, maar de ene bank komt toch sympathieker over dan de andere bank.
Lezers in een tekst vousvoyeren en het geheel informeel en toegankelijk houden is erg goed mogelijk. Andere mogelijkheid is zowel ‘u’ als ‘jij’ volkomen te vermijden. Naast in enkele citaten komt het in deze tekst hierboven ook niet voor.
Spreektaal respectvol weergeven is een fundament van schrijftaal.
