Prinsjesdag in verband brengen met het begrip framing, doet al snel denken dat framing een vorm van bezuinigen is. Maar we werpen de trend van de laatste jaren van ons af. Framing is een communicatietechniek, een vaardigheid die we de derde dinsdag van september tegenkomen.
Framing is het raamwerk
Een gedegen communicatietechniek aan onze Koning toedichten is niet geheel terecht.
Hij leest de saaie tekst voor die voor hem geschreven is en wie weet hoeveel koptelefoons en oordopjes er onder al die bekende prachtige hoedjes zitten.
Framing is duidelijk nodig, maar wat is dat precies?
De bedoeling van wat wij zeggen of schrijven is de ontvangers van de boodschap te overtuigen. Dit loopt van ‘Bezuinigen op zorgkosten is geboden’ tot ‘Ik houd van jou’. Essentieel hierbij is dat het niet gaat om wat men zegt of schrijft, maar dat het gaat om hoe men dit ontvangt. Framing, het raamwerk van wat verteld of geschreven wordt, is gebaseerd op wat er gebeurt bij degene die het leest of hoort .
Effectieve framing verpakken we in vijf tips. Die tips peuren wij uit de tekst van de Troonrede en let wel: die komt niet van de hand van Willem-Alexander. De Troonrede wordt in eerst instantie geschreven door minister-president Mark Rutte.
Tip 1: Herhaal nooit iemand anders
Tja, binnen de strekking van de Troonrede is het natuurlijk lastig elk jaar weer volkomen origineel te zijn. Gelukkig is dat ook niet de noodzaak. Essentieel is wel dat het voorlezen ‘in de eigen woorden’ gebeurt.
Die valstrik voor Rutte zit enigszins in herhalen: even niet opletten en het klinkt alsof de Troonrede een gebruikt frame uit de Tweede kamer is. Framing is het scheppen van een eigen raamwerk.
Tip 2: Ontken niets
Binnen framing is ontkennen een subtiele manier van erkennen. Dit heeft te maken met de wijze waarop het menselijk brein werkt: het slaat woorden op en legt verbanden. Die verbanden zijn niet zo een-twee-drie weg te denken. Bekend grapje binnen de neurolinguistiek is de opdracht ‘denk niet aan een olifant’. Zodra het woord ‘olifant’ is gevallen, heeft dit zich in het brein genesteld en hier niet aan denken is onmogelijk.
In het geval Troonrede komt – als het goed is – te staan ’Het Bruto Nationaal Product is gestegen’ in plaats van ’Het Bruto Nationaal Product is niet gedaald’. Dat laatste roept associaties op met periodes waarin het BNP wél is gedaald en/of met de gedachte dat het BNP gelijk is gebleven. Onderdeel van framing is woorden en constructies gebruiken waarmee we graag gezien willen worden.
Tip 3: Beeld uit
Wie de debatten in de Tweede Kamer bekijkt, weet dat beeldend taalgebruik standaard tot het politieke framing behoort. Hoe anders is dat in 
de Troonrede! Nu zit niemand te wachten op een koning die zegt ‘Doe zelf eens normaal, man!’, maar iets toegankelijker kan het geheel wel. Wie valt niet halverwege in slaap bij ‘Daarvoor zijn nodig: gezonde overheidsfinanciën, een evenwichtige inkomensverdeling, een houdbaar stelsel van sociale en oudedagsvoorzieningen, een goed functionerende arbeidsmarkt en woningmarkt, een toekomstgericht onderwijsstelsel en betaalbare en toegankelijke zorg.’ (Troonrede 2014).
Nu bevat de Troonrede doorgaans weinig goed nieuws. Framing waarbij zowel goed als slecht nieuws beeldend, en dus begrijpelijk wordt gebracht, spreekt lezers en luisteraars aan. Niemand wil pas de volgende dag in de krant lezen dat de zorgpremie flink omhoog gaat.
Tip 4: Wees consistent
Iets schrijven of vertellen gebeurt in de eigen stijl. Onderdeel van framing is dat die stijl vastgehouden wordt en deze eigen stijl zorgt er dan voor dat men bij de les blijft. Zo is de eigen humor bijvoorbeeld herkenbaar (Tip 3). Komen lezers en luisteraars plots in een ander raamwerk terecht, dan ontstaat concurrentie tussen de frames, met als gevolg: ‘Waar heb ik dat eerder gehoord?’, ‘Soms is Willem-Alexander toch net zijn moeder.’
Tip 5: Blijf pompen
Dit lijkt een soort versterkte uitwerking van tip 4, maar het verschilt. Het raamwerk is zorgvuldig opgebouwd en verwachten dat de inhoud bij lezers en luisteraars direct volledig landt, is wishful thinking. Binnen framing is de boodschap bepalend; daar is het raamwerk tenslotte omheen gebouwd. Die boodschap geregeld herhalen is geen zonde, want dankzij solide framing deugt de omgeving. Lezers en luisteraars worden niet afgeleid en de boodschap kan rustig indalen.
Framing in WordPress
Samengevat is framing een originele consistente, beeldende tekst waarin niets wordt ontkend en waarin de boodschap wordt herhaald.
Het zou mooi zijn als er een online hulp bestond om een geheel aan teksten op deze eigenschappen te controleren. ‘Het zou mooi zijn’ zegt het al: die hulp bestaat niet. Vraag WordPress.org naar framing en er verschijnen elf resultaten die allemaal niets met ‘ons’ framing te maken hebben: Content Copy Protection, Retribal Music Festival, Forms Creator.
We moeten het doen met vijf Tips, ons gezond verstand en de derde dinsdag in september als referentiekader.
